Sốt xuất huyết là gì? Nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách điều trị

Sốt xuất huyết là một căn bệnh thường gặp ở các vùng có khí hậu nhiệt đới, như Việt Nam. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường muỗi đốt, đặc biệt là muỗi Aedes, loài muỗi có thể mang virus gây bệnh.

Mỗi cá nhân cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về bệnh sốt xuất huyết để có thể nhận diện sớm các dấu hiệu và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Các triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm sốt cao đột ngột, đau nhức cơ thể, mệt mỏi, phát ban và có thể kèm theo chảy máu ở các bộ phận cơ thể như mũi, lợi hoặc dưới da.

1. Sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là một bệnh nhiễm trùng do virus gây ra, lây truyền qua đường muỗi đốt. Căn bệnh này thường xuất hiện ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, như Việt Nam.

Các triệu chứng thường gặp của sốt xuất huyết bao gồm:

• Sốt cao đột ngột
• Nhức đầu dữ dội
• Đau nhức cơ thể
• Buồn nôn và nôn
• Phát ban trên da

Sốt xuất huyết có thể chia thành hai dạng:

• Sốt xuất huyết nhẹ: Thường tự khỏi sau một đến hai tuần với các triệu chứng giảm dần.
• Sốt xuất huyết nặng: Có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như giảm huyết áp đột ngột, xuất huyết, và thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Vì vậy, khi có dấu hiệu nghi ngờ mắc sốt xuất huyết, người bệnh cần được thăm khám và điều trị sớm để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Sốt xuất huyết là một bệnh nhiễm trùng do virus lây truyền từ muỗi sang người

2. Triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết

Các triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết thường xuất hiện từ 4 đến 10 ngày sau khi nhiễm virus và kéo dài từ 2 đến 7 ngày. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Sốt cao (thường lên đến 40°C).
• Đau đầu dữ dội.
• Đau cơ và khớp.
• Buồn nôn và nôn mửa.
• Phát ban trên da.

Ngoài ra, những người bị nhiễm bệnh lần thứ hai thường gặp phải các triệu chứng nặng hơn.

Khi cơn sốt giảm, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng hơn như:

• Đau bụng dữ dội.
• Nôn mửa dai dẳng.
• Thở nhanh.
• Chảy máu nướu răng hoặc mũi.
• Mệt mỏi, bồn chồn.
• Có máu trong chất nôn hoặc phân.
• Khát nước và da nhợt nhạt, lạnh.

Nếu người bệnh xuất hiện những triệu chứng trên, cần được chăm sóc y tế ngay lập tức để tránh gặp phải các biến chứng nguy hiểm, như sốc hoặc suy tạng.

Sau khi hồi phục, bệnh nhân có thể cảm thấy mệt mỏi kéo dài trong vài tuần tiếp theo. Vì vậy, người bệnh cần được theo dõi và chăm sóc đúng cách trong quá trình hồi phục.

Người bị sốt xuất huyết thường sốt cao

3. Nguyên nhân dẫn đến bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết xảy ra do một trong bốn loại virus sốt xuất huyết gây ra. Sau khi đã khỏi sốt xuất huyết, người bệnh có khả năng miễn dịch lâu dài với loại virus đã lây nhiễm cho mình nhưng không có khả năng miễn dịch với ba loại virus sốt xuất huyết còn lại. Người bị mắc sốt xuất huyết lần thứ hai, thứ ba, thứ tư thì các triệu chứng sẽ trở nên nặng hơn. [2]

Sốt xuất huyết thường lây lan theo các con đường sau: [1]

Lây truyền qua muỗi đốt

Virus sốt xuất huyết được truyền sang người qua vết cắn của muỗi cái bị nhiễm bệnh, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti. Sau khi hút máu người bị nhiễm bệnh, virus sẽ nhân lên trong ruột giữa của muỗi trước khi phát tán đến các mô thứ cấp, bao gồm cả tuyến nước bọt. 

Thời gian từ khi ăn virus đến khi thực sự truyền sang vật chủ mới được gọi là thời gian ủ bệnh bên ngoài (EIP). EIP mất khoảng 8 đến 12 ngày khi nhiệt độ môi trường từ 25–28°C. Ngoài nhiệt độ môi trường, thời gian ủ bệnh còn có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như: Kiểu gen virus, nồng độ virus ban đầu,… Sau khi đã lây nhiễm, muỗi có thể truyền virus trong suốt quãng đời còn lại của nó.

Bệnh sốt xuất huyết có thể lây truyền qua muỗi đốt

Lây truyền từ mẹ sang con

Khả năng lây truyền sốt xuất huyết từ mẹ sang con khá thấp và tùy thuộc vào thời điểm mẹ bị nhiễm bệnh trong thai kỳ. Nếu bà mẹ bị nhiễm virus khi mang thai, trẻ sơ sinh có thể bị sinh non, nhẹ cân khi sinh, hoặc suy thai.

Những con đường lây truyền khác

Một số trường hợp lây truyền sốt xuất huyết qua các sản phẩm máu, hiến tặng nội tạng và truyền máu đã được ghi nhận, tuy nhiên tỷ lệ lây truyền này rất thấp.

Ngoài ra, virus cũng có thể được truyền qua trứng muỗi, nhưng trường hợp này cũng rất hiếm.

Sốt xuất huyết là một bệnh nguy hiểm có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, việc phòng ngừa bệnh và tránh tiếp xúc với muỗi là rất quan trọng trong việc kiểm soát sự lây lan của bệnh.

4. Bệnh sốt xuất huyết nguy hiểm ra sao?

Trong những thập kỷ gần đây, tỷ lệ bệnh nhân mắc sốt xuất huyết đã tăng lên đáng kể trên toàn thế giới. Theo báo cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2000 đã ghi nhận 505.430 trường hợp nhiễm bệnh. Tuy nhiên, con số này đã tăng vọt lên tới 5,2 triệu ca vào năm 2019. Đến năm 2023, WHO đã ghi nhận hơn 6,5 triệu ca mắc bệnh và hơn 7.300 ca tử vong.

Sốt xuất huyết là một bệnh nguy hiểm, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Sốc (huyết áp giảm đột ngột)
• Xuất huyết nội tạng (chảy máu trong cơ thể, đặc biệt là trong dạ dày, ruột, hay các cơ quan khác)
• Suy tạng (suy thận, suy gan, suy hô hấp)
• Tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Với tốc độ gia tăng bệnh nhân như vậy, sốt xuất huyết đã trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu, đặc biệt là ở những quốc gia có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới như Việt Nam. Chính vì thế, các quốc gia cần nâng cao cảnh giác và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để giảm thiểu sự lây lan và tác động của dịch bệnh này. Điều quan trọng là mỗi người dân cần chủ động bảo vệ bản thân và cộng đồng bằng các biện pháp phòng tránh muỗi đốt và kiểm soát môi trường xung quanh để ngăn ngừa sự phát triển của muỗi mang virus.

Số người mắc bệnh sốt xuất huyết ngày càng tăng

5. Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh sốt xuất huyết

Khi nghi ngờ mình bị sốt xuất huyết, bạn cần đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra. Việc chẩn đoán sốt xuất huyết thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với xét nghiệm máu để phát hiện virus hoặc kháng thể chống virus sốt xuất huyết.

Phương pháp điều trị sốt xuất huyết:

Điều trị ngoại trú (dành cho bệnh nhẹ)

Nếu bệnh nhân bị sốt xuất huyết nhẹ, có thể điều trị tại nhà với sự theo dõi của bác sĩ. Bệnh nhân cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước để bù lượng chất lỏng mất đi, và sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol (acetaminophen).

Cần tránh dùng thuốc giảm đau chứa ibuprofen hoặc aspirin vì có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.

Điều trị nội trú (dành cho bệnh nặng)

Nếu bị sốt xuất huyết nặng, bệnh nhân cần được điều trị tại bệnh viện, nơi có thể tiến hành các biện pháp chăm sóc y tế chuyên sâu, bao gồm:

• Bù dịch và điện giải qua đường tĩnh mạch để duy trì huyết áp và ngăn ngừa mất nước nghiêm trọng.
• Theo dõi huyết áp liên tục và kiểm tra các dấu hiệu của sốc hoặc chảy máu.
• Truyền máu để thay thế lượng máu đã mất do xuất huyết, giúp ổn định tình trạng bệnh nhân.

Trong suốt quá trình điều trị, bệnh nhân cần được theo dõi cẩn thận để phát hiện sớm các biến chứng như sốc, suy tạng hoặc rối loạn đông máu, nhằm can thiệp kịp thời và giảm thiểu nguy cơ tử vong. Việc điều trị sớm và đúng cách có thể giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng và tránh các hậu quả nghiêm trọng.

Khi nghi ngờ bản thân bị sốt xuất huyết, bạn nên đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra

6. Cách phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết

Để phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết, có thể thực hiện các biện pháp sau đây:

Tiêm vắc xin sốt xuất huyết

Vắc xin sốt xuất huyết có thể sử dụng cho người từ 6 đến 60 tuổi. Tùy vào từng loại vắc xin, bác sĩ sẽ tiêm từ hai đến ba liều. Những người sống ở khu vực có nguy cơ mắc bệnh cao hoặc những người đã từng bị sốt xuất huyết ít nhất một lần nên tiêm vắc xin phòng bệnh.

Ngăn ngừa muỗi đốt

Ngăn ngừa muỗi đốt và kiểm soát quần thể muỗi là những phương pháp chính để ngăn ngừa sự lây lan của bệnh. Dưới đây là các biện pháp giúp giảm nguy cơ bị muỗi đốt:

• Mặc quần áo bảo hộ khi đi vào khu vực có nhiều muỗi, bao gồm áo dài tay, quần dài tay, tất, giày để che chắn cơ thể.
• Sử dụng thuốc chống muỗi hoặc phun Permethrin lên quần áo, giày dép, đồ cắm trại và màn ngủ để bảo vệ khi ngủ.
• Triệt phá môi trường sống của muỗi bằng cách đổ và vệ sinh các thùng chứa nước đọng, chẳng hạn như thùng trồng cây, đĩa đựng thức ăn cho động vật, bình hoa, các vật dụng chứa nước không cần thiết.
• Sử dụng màn chống muỗi khi đi ngủ, và màn cửa sổ khi ở trong nhà để hạn chế muỗi xâm nhập.

Bệnh sốt xuất huyết thường xảy ra tại các quốc gia có khí hậu nhiệt đới, như Việt Nam. Chính vì vậy, mỗi người cần phải vệ sinh môi trường sống sạch sẽ và triệt phá môi trường sống của muỗi để giảm thiểu nguy cơ bị muỗi đốt. Hãy đảm bảo rằng không có vũng nước đọng xung quanh nhà, nơi muỗi có thể sinh sản. Việc phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết là trách nhiệm của mỗi cá nhân và cộng đồng.

Powered by Froala Editor