15+ nguyên nhân đau đầu phổ biến mà người bệnh cần lưu ý

Đau đầu là một triệu chứng vô cùng phổ biến, ảnh hưởng đến hầu hết mọi người ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, việc xác định chính xác nguyên nhân đau đầu lại không hề đơn giản. Bài viết này sẽ tổng hợp hơn 15 nguyên nhân đau đầu thường gặp mà người bệnh cần đặc biệt lưu ý để có hướng xử lý và phòng ngừa hiệu quả.

1. Nguyên nhân đau đầu nguyên phát

Đau đầu nguyên phát là tình trạng đau đầu không do bệnh lý tiềm ẩn gây ra, mà xuất phát từ sự rối loạn chức năng hoặc hoạt động quá mức của các cấu trúc nhạy cảm với cơn đau trong vùng đầu và cổ. Mặc dù không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng đau đầu nguyên phát là một vấn đề sức khỏe phổ biến, có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. [1] [2]

Các dạng đau đầu nguyên phát thường gặp bao gồm: [2]

• Đau đầu căng thẳng (Tension-type headache): Đây là loại đau đầu phổ biến nhất, thường khởi phát do tình trạng căng thẳng tâm lý hoặc tư thế sai.
• Đau nửa đầu (Migraine): Đặc trưng bởi các cơn đau đầu có thể kèm theo các triệu chứng như buồn nôn, nôn, nhạy cảm với ánh sáng (photophobia) và tiếng ồn (phonophobia).
• Đau đầu chuỗi (Cluster headache): Biểu hiện bằng các đợt đau đầu dữ dội, thường khu trú ở một bên đầu, đặc biệt là quanh vùng mắt.
• Đau đầu dai dẳng mỗi ngày thể mới (New daily persistent headache – NDPH): Được định nghĩa là tình trạng đau đầu khởi phát đột ngột và kéo dài liên tục hàng ngày.

Đau đầu căng thẳng là loại đau đầu nguyên phát phổ biến nhất

Cơ chế bệnh sinh chính xác của đau đầu nguyên phát vẫn đang được nghiên cứu. Mặc dù cơn đau không bắt nguồn từ các tổn thương thực thể, nhưng có liên quan đến các yếu tố sau: [1] [2]

• Sự thay đổi bất thường trong hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh và các quá trình hóa học khác trong não bộ.
• Sự tương tác và dẫn truyền tín hiệu bất thường từ các dây thần kinh và mạch máu xung quanh hộp sọ.
• Tình trạng co thắt hoặc căng cơ kéo dài ở vùng đầu và cổ.
• Yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc một số loại đau đầu nguyên phát.

Ngoài ra, các yếu tố lối sống và môi trường sau đây có thể là yếu tố khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các cơn đau đầu: [1] [2]

• Tiêu thụ đồ uống có cồn, đặc biệt là rượu vang đỏ.
• Ăn các loại thực phẩm chứa nitrat, thường có trong thịt chế biến sẵn.
• Rối loạn giấc ngủ, bao gồm cả thiếu ngủ và thay đổi lịch trình ngủ.
• Bỏ bữa ăn hoặc tình trạng mất nước.
• Căng thẳng về mặt tâm lý hoặc thể chất.
• Duy trì tư thế không đúng trong thời gian dài, đặc biệt là khi làm việc.

Lối sống không lành mạnh là yếu tố khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các cơn đau đầu nguyên phát

2. Nguyên nhân gây đau đầu thứ phát

Đau đầu thứ phát là một tình trạng đau đầu phát sinh do một bệnh lý nền hoặc một tình trạng sức khỏe khác đang tồn tại trong cơ thể. Khác với đau đầu nguyên phát, đau đầu thứ phát không phải là một bệnh lý độc lập mà là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Do đó, việc xác định và điều trị nguyên nhân gốc rễ của đau đầu thứ phát là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra. [1] [2]

Một số loại đau đầu thứ phát thường gặp bao gồm: [2]

• Đau đầu do mất nước (Dehydration headache): Tình trạng giảm thể tích tuần hoàn do thiếu hụt lượng nước trong cơ thể có thể dẫn đến đau đầu với mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng.
• Đau đầu do viêm xoang (Sinus headache): Viêm nhiễm và tắc nghẽn các xoang cạnh mũi có thể gây ra cảm giác đau nhức, căng tức ở vùng mặt, trán và đầu.
• Đau đầu do lạm dụng thuốc (Medication overuse headache): Việc sử dụng quá thường xuyên các loại thuốc giảm đau, bao gồm cả thuốc không kê đơn và thuốc kê đơn, có thể gây ra tác dụng ngược, dẫn đến tăng tần suất và mức độ đau đầu.
• Đau đầu do tụt dịch não tủy (Spinal headache): Tình trạng rò rỉ dịch não tủy sau các thủ thuật như chọc dò tủy sống hoặc gây tê ngoài màng cứng có thể gây ra đau đầu, thường đau hơn khi đứng và giảm khi nằm.
• Đau đầu sấm sét (Thunderclap headache): Đặc trưng bởi sự khởi phát đột ngột của cơn đau đầu dữ dội, đạt đỉnh trong vòng một phút. Đây là một dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, có thể liên quan đến các tình trạng như xuất huyết dưới nhện, vỡ phình động mạch não hoặc tăng huyết áp kịch phát.

Đau đầu thứ phát là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn

Nguyên nhân của đau đầu thứ phát rất đa dạng, bao gồm: [1] [2]

• Bệnh lý nhiễm trùng: Các bệnh nhiễm trùng toàn thân hoặc tại hệ thần kinh trung ương như viêm màng não, viêm não, hoặc các bệnh nhiễm virus thông thường như cúm có thể gây ra đau đầu.
• Bệnh lý mạch máu não: Các rối loạn mạch máu não nghiêm trọng như phình động mạch não, tắc nghẽn mạch máu não (nhồi máu não), hoặc xuất huyết não có thể biểu hiện bằng các cơn đau đầu dữ dội và đột ngột.
• Bệnh lý thần kinh: Một số bệnh lý thần kinh khác như đau dây thần kinh tam thoa (trigeminal neuralgia) trong giai đoạn cấp tính hoặc các bệnh lý rễ thần kinh vùng cổ có thể gây ra đau đầu hoặc các cơn đau lan lên đầu.
• Tác dụng phụ của thuốc: Nhiều loại thuốc có thể gây ra đau đầu như một tác dụng không mong muốn. Việc sử dụng quá mức một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau, có thể dẫn đến đau đầu do lạm dụng thuốc.
• Các bệnh lý nội khoa khác: Tăng huyết áp ác tính, viêm động mạch tế bào khổng lồ (giant cell arteritis), bệnh lupus ban đỏ hệ thống, u não hoặc các khối choán chỗ nội sọ, tăng áp lực nội sọ và các rối loạn chuyển hóa cũng có thể là nguyên nhân gây ra đau đầu thứ phát.

Nguyên nhân của đau đầu thứ phát rất đa dạng

3. Phương pháp điều trị đau đầu

Phác đồ điều trị đau đầu cần dựa trên loại đau đầu (nguyên phát hoặc thứ phát), tần suất xảy ra và nguyên nhân gây ra cơn đau. Đối với đau đầu nguyên phát, bước quan trọng đầu tiên là xác định các tác nhân khởi phát - những yếu tố khiến cơn đau xuất hiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn. 

Để nhận diện chính xác, người bệnh có một bản ghi chép hàng ngày về thời điểm xảy ra cơn đau, hoàn cảnh, mức độ, thời gian kéo dài và các yếu tố liên quan trước đó. Thông tin này sẽ giúp bác sĩ phân tích mẫu hình và lựa chọn phác đồ điều trị cá nhân hóa, đảm bảo hiệu quả và hạn chế tái phát.

Khi đã xác định rõ nguyên nhân hoặc yếu tố kích hoạt, phương pháp điều trị có thể bao gồm: [1]

Quản lý căng thẳng

Căng thẳng là một trong những yếu tố kích hoạt phổ biến của nhiều loại đau đầu.. Các kỹ thuật thư giãn hiệu quả bao gồm: Hít thở sâu và chậm để điều hòa nhịp tim, thả lỏng nhóm cơ bị căng cứng, hình dung những khung cảnh hoặc ký ức tích cực nhằm giảm kích thích hệ thần kinh và nghe nhạc nhẹ để ổn định tâm trạng. Thực hành các phương pháp này thường xuyên giúp cơ thể phản ứng linh hoạt hơn với áp lực, từ đó giảm nguy cơ khởi phát đau đầu. [1]

Sử dụng thuốc giảm đau

Trong trường hợp đau đầu nhẹ hoặc xuất hiện không thường xuyên, cơn đau có thể được điều trị nhanh chóng bằng các loại thuốc giảm đau không kê đơn. Trong số đó, Paracetamol là một lựa chọn phổ biến và an toàn, có nhiều dạng bào chế khác nhau như viên nén, viên nang và viên sủi. 

Các chuyên gia thường khuyên dùng viên sủi Paracetamol vì chúng có khả năng  tan hoàn toàn và nhanh chóng trong nước, giúp cơ thể hấp thụ tốt hơn. Nhờ đó, hiệu quả giảm đau và hạ sốt cũng đến nhanh hơn so với viên nén thông thường. Đây là lựa chọn tiện lợi, phù hợp cho cả người lớn và trẻ em từ 13kg trở lên, đặc biệt trong các trường hợp đau đầu do căng thẳng, thay đổi thời tiết hoặc mệt mỏi kéo dài.

Trong trường hợp đau đầu thường xuyên hoặc dữ dội, bác sĩ sẽ cân nhắc kê thuốc đặc trị. Chẳng hạn, nhóm thuốc triptans có thể cắt cơn migraine (đau nửa đầu) nếu uống ngay khi vừa có dấu hiệu. Ngoài ra, một số thuốc điều trị tăng huyết áp, động kinh hoặc trầm cảm cũng được dùng để ngăn ngừa migraine và giảm số lần tái phát. [1]

Viên sủi Paracetamol giúp giảm đau và hạ sốt nhanh hơn

Phản hồi sinh học (Biofeedback)

Phản hồi sinh học là phương pháp giúp bạn “lắng nghe” cơ thể mình để nhận ra khi nào căng thẳng đang tích tụ (một nguyên nhân gây ra cơn đau đầu). Khi thực hiện, bác sĩ sẽ gắn các cảm biến nhỏ lên da để đo và hiển thị những phản ứng vô thức của cơ thể như nhịp thở, nhịp tim, mạch, nhiệt độ da, mức độ căng cơ và hoạt động của não. Nhờ thấy rõ các thay đổi này trên màn hình, bạn sẽ dễ dàng nhận ra cơ thể phản ứng thế nào với căng thẳng và học cách điều chỉnh, ví dụ như thở chậm lại hoặc thả lỏng cơ bắp, để ngăn cơn đau đầu bùng phát. [1]

Điều trị nguyên nhân tiềm ẩn gây đau đầu thứ phát

Đau đầu thứ phát là cơn đau đầu xuất hiện do một bệnh lý hoặc vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy, việc điều trị cần tập trung vào xử lý nguyên nhân gốc rễ thay vì chỉ giảm đau tạm thời. Khi nguyên nhân tiềm ẩn được giải quyết, cơn đau đầu thường sẽ thuyên giảm hoặc biến mất hoàn toàn.

Ví dụ, nếu đau đầu xuất phát từ nhiễm trùng, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kháng sinh hoặc thuốc kháng virus phù hợp; nếu do rối loạn thị lực, có thể cần điều chỉnh kính mắt hoặc phẫu thuật; trong trường hợp đau đầu do ho thứ phát (secondary cough headache) liên quan đến bất thường trong cấu trúc não, phẫu thuật thường được chỉ định để khắc phục nguyên nhân. [1] 

Cơn đau đầu sẽ thuyên giảm khi nguyên nhân gây đau đầu nguyên phát được giải quyết

Tóm lại, việc nhận biết rõ ràng các nguyên nhân đau đầu phổ biến được đề cập trong bài viết là bước quan trọng để mỗi người có thể chủ động theo dõi sức khỏe và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Trong trường hợp xuất hiện những cơn đau đầu dữ dội hoặc kéo dài, bên cạnh việc tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác, bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như Paracetamol để hỗ trợ cải thiện triệu chứng tại nhà.

#BotSuiHaSot#VienSuiGiamDauHaSot#giảmnhanhđausốt#HieuQua #NhanhChong

Nguồn tham khảo:

1. Headaches: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9639-headaches (Truy cập ngày: 22/04/2025)
2. Headaches: https://www.mayoclinic.org/symptoms/headache/basics/causes/sym-20050800 (Truy cập ngày: 22/04/2025)

EFF ART 044 27-08-2025

Powered by Froala Editor