Viêm amidan là gì? Tổng quan về viêm amidan và phương thức điều trị

Viêm amidan là tình trạng nhiễm trùng amidan ở hai bên cổ họng. Đây là một căn bệnh phổ biến ở trẻ em nhưng thanh thiếu niên và người lớn cũng có thể mắc phải. Bài viết dưới đây sẽ giải thích cặn kẽ viêm amidan là gì, nguyên nhân và phương pháp điều trị.

1. Viêm amidan là gì?

Amidan là hai khối mô nhỏ, hình bầu dục, nằm ở phía sau họng, mỗi bên một cái. Mọi người có thể nhìn thấy amidan của mình bằng cách há miệng, thè lưỡi ra và soi gương. Amidan là một phần của hệ miễn dịch, có vai trò giữ lại và ngăn chặn vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng và mũi.

Khi bị viêm amidan, amidan sưng to, gây đau họng, khó nuốt, kèm theo sưng hạch bạch huyết mềm hai bên cổ.

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm amidan có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

Rối loạn hô hấp khi ngủ (ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn đường thở).
Nhiễm trùng lan rộng vào các mô xung quanh (viêm mô tế bào quanh amidan).
Hình thành ổ mủ phía sau amidan (áp xe quanh amidan).
Nhiễm liên cầu khuẩn, có thể gây:

Sốt thấp khớp (viêm ảnh hưởng tim, khớp, thần kinh, da).
Sốt ban đỏ (nhiễm trùng liên cầu khuẩn gây phát ban đặc trưng).
Viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu khuẩn.
Viêm khớp phản ứng sau nhiễm liên cầu khuẩn.

Khi bị viêm amidan bệnh nhân sẽ thấy phần amidan sưng lên

2. Nguyên nhân dẫn đến viêm amidan

Amidan là tuyến phòng thủ đầu tiên của hệ miễn dịch, giúp ngăn chặn vi khuẩn và virus xâm nhập qua miệng. Tuy nhiên, chính chức năng này cũng khiến amidan dễ bị nhiễm trùng và viêm. Sau tuổi dậy thì, vai trò miễn dịch của amidan giảm dần, nên viêm amidan ít gặp hơn ở người lớn. [1]

Viêm amidan thường do các nguyên nhân sau: [1][3]

Viêm amidan do virus: Chiếm khoảng 70% trường hợp, thường do các virus gây cảm lạnh, cúm. Bệnh nhân viêm amidan do virus thường có triệu chứng nhẹ hơn so với viêm amidan do vi khuẩn.
Viêm amidan do vi khuẩn (viêm họng liên cầu khuẩn): Là nguyên nhân phổ biến ở trẻ em. Ngay cả người đã cắt amidan vẫn có thể bị viêm họng do liên cầu khuẩn, nhưng vị trí tổn thương khi đó là cổ họng, không phải amidan. Viêm amidan do vi khuẩn thường gây triệu chứng nặng hơn, dễ dẫn đến biến chứng.

Đường lây truyền

Các virus và vi khuẩn gây viêm amidan rất dễ lây lan, qua các con đường sau:

Hôn hoặc dùng chung đồ dùng, thức ăn, đồ uống với người bệnh.
Tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh.
Chạm tay vào bề mặt có chứa mầm bệnh, sau đó đưa tay lên mũi hoặc miệng.
Hít phải giọt bắn li ti trong không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.

Viêm amidan có thể do virus hoặc vi khuẩn gây nên

3. Triệu chứng viêm amidan phổ biến

Triệu chứng viêm amidan phổ biến

Viêm amidan có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Những dấu hiệu đặc trưng nhất bao gồm: [1] [2] [3]

Amidan đỏ, sưng to.
Có lớp phủ màu trắng hoặc vàng, hoặc các mảng trên bề mặt amidan.
Đau họng, khó nuốt hoặc đau khi nuốt.
Sốt, thường trên 38°C.
Sưng, đau hạch bạch huyết ở cổ.
Giọng nói khàn, hôi miệng.
Đau đầu, đau tai, đau cổ hoặc cứng cổ.
Ho, mệt mỏi, cảm giác khó chịu toàn thân.
Đôi khi có đau bụng.

Triệu chứng ở trẻ nhỏ [1]

Ở trẻ nhỏ, viêm amidan có thể biểu hiện thêm:

Chảy nước dãi nhiều do đau hoặc khó nuốt.
Từ chối ăn uống.
Đau bụng hoặc nôn mửa.

Người bị viêm amidan thường bị ho và đau họng

4. Viêm amidan thường xuất hiện ở những bệnh nhân nào?

Một số nhóm đối tượng có nguy cơ mắc viêm amidan cao hơn so với người bình thường, bao gồm: [1] [3]

Trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi 5–15 tuổi, đây là nhóm mắc viêm amidan phổ biến nhất.
Những người thường xuyên tiếp xúc với môi trường nhiều vi khuẩn, như trong trường học, nhà trẻ, hoặc sống trong không gian đông đúc, kém vệ sinh.

Người thường xuyên tiếp xúc với vi khuẩn có khả năng viêm amidan cao

5. Phương pháp điều trị viêm amidan

Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị dựa trên nguyên nhân gây bệnh:

Thuốc kháng sinh: Được kê khi viêm amidan do vi khuẩn, thường dùng các thuốc như amoxycilline kết hợp betalactam, clindamycin hoặc cephalosporin. Người bệnh cần uống đủ liều, đúng thời gian theo chỉ định để tránh nhiễm trùng nặng hơn hoặc lan ra các bộ phận khác.
Thuốc giảm đau, hạ sốt: Có thể dùng các thuốc không kê đơn như acetaminophen (paracetamol) để giảm đau họng, hạ sốt.
Cắt amidan (phẫu thuật cắt amidan): Được cân nhắc khi viêm amidan mạn tính, tái phát nhiều lần hoặc gây biến chứng.
Chăm sóc tại nhà đối với viêm amidan nhẹ [2] [3]

Uống nhiều nước ấm, như trà ấm hoặc nước táo.
Súc miệng bằng nước muối ấm để làm dịu cổ họng.
Ngậm viên ngậm trị đau họng hoặc dùng thuốc xịt họng theo hướng dẫn.
Nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể hồi phục.

Bệnh nhân cần điều trị viêm amidan theo hướng dẫn từ bác sĩ

6. Hướng dẫn phòng ngừa viêm amidan

Viêm amidan là bệnh có thể lây truyền qua đường hô hấp, chủ yếu do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Để giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa lây lan trong cộng đồng, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau: [1] [3]

Rửa tay thường xuyên và đúng cách, đặc biệt sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
Không dùng chung đồ ăn, ly uống nước, chai nước hoặc các vật dụng cá nhân với người khác.
Thay bàn chải đánh răng sau khi đã được chẩn đoán mắc viêm amidan để tránh tái nhiễm.
Người đang mắc bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà, tránh tiếp xúc với người khác để hạn chế lây lan. Khi ho hoặc hắt hơi, nên che miệng bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay, sau đó rửa tay sạch.

Cần rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng

Viêm amidan không phải là bệnh nguy hiểm nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Mỗi người nên trang bị kiến thức cơ bản về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa viêm amidan để chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.

Nguồn tham khảo:

Tonsillitis: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tonsillitis/symptoms-causes/syc-20378479#:~:text=Tonsillitis%20is%20inflammation%20of%20the,the%20sides%20of%20the%20neck (Ngày truy cập: 01/03/2025).
Tonsillitis: https://www.nhs.uk/conditions/tonsillitis/ (Ngày truy cập: 01/03/2025).
Tonsillitis: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21146-tonsillitis (Ngày truy cập: 01/03/2025).

Giảm đau - Hạ sốt

Dành cho trẻ em

Bổ sung vitamin