Nhận biết 14 dấu hiệu viêm amidan và hướng điều trị hiệu quả

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu viêm amidan có vai trò quan trọng trong việc phát hiện và điều trị kịp thời, từ đó giúp ngăn ngừa những biến chứng không mong muốn. Viêm amidan thường gặp ở lứa tuổi thanh thiếu niên và có khả năng lây lan cao, vì vậy không nên chủ quan.

Để hiểu rõ hơn, bạn có thể tham khảo chi tiết 14 dấu hiệu nhận biết viêm amidan trong bài viết dưới đây.

1. Dấu hiệu viêm amidan mạn tính và cấp tính 

Tùy theo từng loại viêm amidan mà bệnh nhân sẽ gặp phải các triệu chứng khác nhau:

Dấu hiệu nhận biết viêm amidan cấp tính

Viêm amidan cấp tính là tình trạng viêm xảy ra đột ngột, do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Các triệu chứng thường kéo dài từ 3 đến 4 ngày, nhưng trong một số trường hợp có thể kéo dài đến 2 tuần. Các dấu hiệu phổ biến bao gồm: [1] [2] [3]

• Sốt cao: Thân nhiệt thường tăng trên 38°C, là phản ứng tự nhiên của cơ thể với tình trạng viêm.
• Họng sưng đỏ: Niêm mạc họng bị viêm, sưng nề và đỏ do tác động của vi khuẩn hoặc virus.
• Đau rát họng: Cảm giác đau và rát khi nuốt, đôi khi có cảm giác như bị vướng hoặc có vật cản trong họng.
• Lưỡi trắng: Lưỡi xuất hiện nhiều mảng trắng hoặc rêu lưỡi, biểu hiện cho tình trạng viêm nhiễm trong khoang miệng.
• Chán ăn: Cơn đau họng khiến người bệnh khó ăn uống, cộng thêm cảm giác mệt mỏi dẫn đến tình trạng ăn uống kém.
• Mệt mỏi: Cơ thể suy yếu, thiếu năng lượng, không muốn vận động hay làm việc.
• Tiểu ít, nước tiểu sẫm màu: Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang mất nước hoặc có tình trạng viêm ảnh hưởng đến chuyển hóa. Ngoài ra, người bệnh có thể bị táo bón.

Người viêm amidan cấp tính sẽ cảm thấy đau và rát họng

Dấu hiệu nhận biết viêm amidan mạn tính

Viêm amidan mạn tính thường xảy ra khi các đợt viêm amidan cấp không được điều trị đúng cách, dẫn đến tái phát nhiều lần. Đây là tình trạng nhiễm trùng kéo dài ở tổ chức amidan, với các triệu chứng đặc trưng như: [1] [2] [3]

• Hôi miệng: Amidan viêm mạn tính, đặc biệt là khi có mủ (viêm amidan hốc mủ), gây mùi hôi khó chịu dù người bệnh vẫn vệ sinh răng miệng thường xuyên.
• Xuất hiện sỏi amidan: Do chất cặn bã từ thức ăn và xác vi khuẩn tích tụ trong các khe amidan không được đào thải, lâu ngày sẽ vôi hóa thành các khối màu trắng hoặc vàng, có mùi hôi. Khi amidan bị quá phát, tình trạng mắc thức ăn và hình thành sỏi càng dễ xảy ra.
• Sốt tái đi tái lại: Người bệnh thường xuyên bị sốt, nhất là khi có đợt viêm bùng phát.
• Cảm giác vướng ở họng: Có cảm giác như có vật mắc trong cổ, gây khó chịu khi nuốt hoặc nói.
• Mệt mỏi, sốt về chiều: Cơ thể suy nhược, thường kèm theo sốt nhẹ vào buổi chiều, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Ho kéo dài, có đờm: Thường gặp ho khan từng cơn, đặc biệt vào buổi sáng sau khi ngủ dậy, có thể kèm theo đờm.
• Đau họng và thay đổi giọng nói: Viêm amidan mạn tính có thể gây khàn tiếng, thay đổi giọng hoặc thậm chí mất giọng. Người bệnh cũng có thể thấy khó nuốt, đau rát họng kéo dài.

Người viêm amidan mạn tính bị ho khan kéo dài

2. Phương pháp chẩn đoán viêm amidan

Để chẩn đoán viêm amidan, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và chỉ định các xét nghiệm cần thiết nhằm xác định nguyên nhân gây bệnh (vi khuẩn hay virus). Cụ thể như sau: [1] [2]

Khám lâm sàng:

• Bác sĩ quan sát vùng amidan để kiểm tra xem có hiện tượng sưng đỏ, xuất tiết mủ hay không.
• Đồng thời kiểm tra tai và mũi để phát hiện các ổ nhiễm trùng liên quan.
• Sờ nắn hai bên cổ để đánh giá tình trạng hạch bạch huyết có sưng đau hay không.
• Đo thân nhiệt để xác định người bệnh có sốt – một dấu hiệu gợi ý viêm nhiễm cấp.

Xét nghiệm cận lâm sàng:

• Xét nghiệm dịch họng: Bác sĩ sẽ dùng que bông lấy mẫu dịch từ họng (phết họng) để tìm vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A. Thủ thuật này có thể gây cảm giác khó chịu nhưng không gây đau. Kết quả thường có sau 10–15 phút. Nếu kết quả âm tính, nguyên nhân thường do virus.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC) giúp phân biệt nhiễm khuẩn và nhiễm virus dựa trên chỉ số bạch cầu.
• Kiểm tra phát ban: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ kiểm tra da để phát hiện phát ban dạng đỏ – dấu hiệu gợi ý sốt tinh hồng nhiệt do liên cầu khuẩn.

Bác sĩ sẽ kiểm tra amidan của người bệnh

3. Các phương pháp điều trị amidan

Đa số các trường hợp viêm amidan nhẹ có thể tự khỏi sau khoảng 5–7 ngày mà không cần dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần áp dụng các biện pháp hỗ trợ để giảm triệu chứng và giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn:

Biện pháp điều trị tại nhà: [1] [2]

• Dùng thuốc giảm đau, hạ sốt: Có thể sử dụng paracetamol hoặc ibuprofen theo chỉ dẫn của bác sĩ/dược sĩ để giảm đau họng và hạ sốt.
• Uống nhiều nước ấm: Giúp làm dịu cổ họng, hỗ trợ loại bỏ vi khuẩn tại vùng hầu họng và tăng cường sức đề kháng.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Cơ thể cần được nghỉ ngơi để phục hồi và chống lại nhiễm trùng.
• Ăn thực phẩm mềm, dễ nuốt: Tránh ăn thức ăn cứng, cay nóng để không gây kích ứng vùng họng đang viêm.
• Dùng máy tạo độ ẩm: Giữ ẩm không khí giúp giảm khô rát cổ họng và làm dịu niêm mạc.
• Súc miệng bằng nước muối ấm: Giúp sát khuẩn, giảm viêm và làm dịu cơn đau họng.
• Ngậm viên ngậm họng: Các loại viên ngậm chứa benzocaine hoặc thảo dược giúp làm dịu cổ họng và giảm đau tạm thời.

Khi nào cần đến bác sĩ?

Người bệnh nên đến cơ sở y tế khi:

• Các triệu chứng không cải thiện sau 4 ngày điều trị tại nhà.
• Xuất hiện dấu hiệu trở nặng như sốt cao kéo dài, khó nuốt, khó thở, đau họng dữ dội hoặc sưng vùng cổ.

Sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị viêm amidan

Kháng sinh chỉ được sử dụng khi viêm amidan do vi khuẩn gây ra, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A. Khi kết quả xét nghiệm xác định nguyên nhân do vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh dạng uống với liệu trình điều trị ngắn, thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày.

Người bệnh cần dùng kháng sinh đúng liều và đủ thời gian theo hướng dẫn của bác sĩ, ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm sớm, để tránh tình trạng kháng thuốc và tái phát.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, nếu:

• Thuốc kháng sinh uống không hiệu quả,
• Các triệu chứng trở nặng (sốt cao kéo dài, khó nuốt, áp xe quanh amidan,...).

Bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng kháng sinh đường tĩnh mạch (truyền kháng sinh tại bệnh viện), giúp thuốc phát huy tác dụng nhanh và mạnh hơn để kiểm soát nhiễm trùng nghiêm trọng.

Bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân viêm amidan sử dụng thuốc kháng sinh

Phẫu thuật cắt amidan

Trong một số trường hợp, viêm amidan tái phát nhiều lần hoặc kéo dài không đáp ứng với điều trị nội khoa có thể tiến triển thành viêm amidan mạn tính. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật cắt amidan để loại bỏ ổ viêm và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Khi nào cần cắt amidan?

Phẫu thuật thường được cân nhắc khi người bệnh:

• Bị viêm amidan tái phát nghiêm trọng nhiều lần trong năm,
• Gặp khó khăn khi thở, nuốt hoặc ăn uống do amidan quá lớn,
• Nghi ngờ biến chứng do viêm amidan kéo dài.

Phương pháp phẫu thuật

Bác sĩ có thể sử dụng: Dao mổ truyền thống, hoặc các kỹ thuật hiện đại như laser, sóng radio, năng lượng siêu âm, hoặc đốt điện để cắt bỏ amidan. Đây là thủ thuật ngoại trú, thường kéo dài dưới một giờ. Bệnh nhân có thể về nhà trong ngày, sau khi được theo dõi hậu phẫu ngắn hạn.

Quá trình hồi phục

• Thời gian hồi phục trung bình là 7–10 ngày.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy đau ở cổ họng, lan ra tai, hàm hoặc cổ.
• Trong 24 giờ đầu, không nên ăn/uống sản phẩm từ sữa, nên nghỉ ngơi và uống nhiều nước.
• Một ít sốt nhẹ hoặc vết máu cũ trong mũi, miệng là bình thường trong vài ngày đầu.

Khi nào cần báo bác sĩ?

Liên hệ ngay với cơ sở y tế nếu:

• Sốt cao trên 38,9°C,
• Có máu đỏ tươi chảy ra từ miệng hoặc mũi.

Lưu ý: Viêm amidan thường có các triệu chứng điển hình nên có thể được phát hiện sớm. Trường hợp nhẹ có thể tự điều trị tại nhà, nhưng nếu triệu chứng nặng hoặc kéo dài, người bệnh cần đi khám để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. [2]

Nguồn tham khảo:

1. Tonsillitis: https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/ears-nose-and-throat/tonsillitis/ (Ngày truy cập: 01/03/2025).
2. Tonsillitis: https://www.webmd.com/oral-health/tonsillitis-symptoms-causes-and-treatments (Ngày truy cập: 01/03/2025).
3. Tonsillitis: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tonsillitis/symptoms-causes/syc-20378479 (Ngày truy cập: 01/03/2025).

Powered by Froala Editor