Các phương pháp điều trị đàm, giảm ho hiệu quả cho trẻ em mà bố mẹ cần biết

Ho có đàm ở trẻ nhỏ là triệu chứng thường gặp của các vấn đề về hô hấp. Trẻ nhỏ thường khó mô tả đầy đủ các triệu chứng, vì vậy bố mẹ cần phải quan sát cẩn thận và cập nhật các phương pháp long đàm và tiêu đàm (đàm) cho trẻ được bác sĩ khuyên dùng.

1. Nguyên nhân dẫn đến có đàm ở trẻ

Trẻ em có hệ miễn dịch yếu nên rất dễ bị mắc các căn bệnh liên quan đến đường hô hấp, chẳng hạn như ho có đàm. Nguyên nhân gây ho có đàm ở trẻ nhỏ thường xuất phát từ các yếu tố như: [1]

  • Thời tiết thay đổi đột ngột.
  • Virus và vi khuẩn gây nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ nhỏ, gây ho có đàm.
  • Trẻ nhỏ tiếp xúc với các chất gây dị ứng như phấn hoa, mạt bụi nhà hoặc chất gây dị ứng trong thực phẩm, chúng có thể gây viêm mũi và viêm phế quản, khiến trẻ ho có đàm.

Tùy theo nguyên nhân, mức độ nặng nhẹ, đàm có thể chia làm hai loại sau:

  • Đàm do viêm virus nhẹ (có thể tự khỏi).
  • Đàm do viêm phế quản, viêm phổi, hen hoặc bội nhiễm vi khuẩn (cần can tiệp y tế).

Phụ huynh cần căn cứ vào tình trạng đàm của trẻ để cân nhắc có nên áp dụng các phương pháp long đàm tại nhà hay không. Sẽ rất nguy hiểm nếu phụ huynh quá tin vào xử trí tại nhà, bỏ qua dấu hiệu cần đi khám. 

Phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay trong các trường hợp dưới đây:

  • Trẻ ho kéo dài trên 7 ngày.
  • Ho kèm sốt cao, bỏ bú, thở rút lỡm ngực.
  • Thở khò khè, xanh tái, thở li bì.

Nếu không được điều trị y tế kịp thời, sức khỏe của trẻ có thể gặp nguy hiểm. 


Thời tiết thay đổi có thể là nguyên nhân khiến trẻ bị đàm

2. Phương pháp long đàm và tiêu đàm cho trẻ hiệu quả

Nếu trẻ bị đàm mức độ nhẹ, bố mẹ có thể tự điều trị cho bé tại nhà. Để loại bỏ đàm ra khỏi cơ thể trẻ nhỏ, bố mẹ có thể áp dụng các phương pháp sau: [1] [2] [3]

Sử dụng dụng cụ hút mũi hoặc bình rửa mũi

Nếu trẻ còn nhỏ, chưa biết cách xì mũi thì bạn có thể sử dụng ống tiêm hoặc dụng cụ hút mũi để kéo nước mũi ra khỏi mũi. Nếu trẻ ở độ tuổi tiểu hoặc hoặc lớn hơn thì bạn có thể dùng bình rửa mũi để làm sạch khoang mũi. Bạn có thể sử dụng nước cất, nước đun sôi để nguội hoặc nước muối để rửa mũi cho trẻ. 

Xông hơi trong phòng tắm

Bạn cần đóng cửa phòng tắm, xả nước nóng từ vòi sen cho đến khi phòng tắm tràn ngập hơi nước. Nên để trẻ cách xa vòi sen để tránh bị bỏng, hơi nước trong phòng tắm sẽ giúp trẻ làm loãng chất nhầy. Việc xông hơi trong phòng tắm không nên áp dụng cho trẻ dưới 2 tuổi vì nguy cơ bỏng, khó thở do hơi nóng.

Vỗ lưng cho bé để long đàm

Nguyên lý của việc vỗ lưng là sử dụng rung động của gió đập vào thành ngực để khiến đàm thoát ra khỏi phế quản. Bạn cần đặt một chiếc khăn mỏng trên vùng cần vỗ. Hai bàn tay của bạn khum lại, các đầu ngón tay khép lại với nhau và vỗ nhẹ vào lưng bé với tần suất ba lần mỗi giây theo chuyển động tròn hoặc trái - phải. Khi thực hiện kỹ thuật này bé sẽ cảm thấy mình như đang được mát xa nên sẽ hoàn toàn thoải mái và phối hợp. Tuy nhiên, vỗ lưng long đàm cần kỹ thuật chuẩn, không khuyến cáo đại trà cho bố mẹ không được đào tạo y tế.


Bố mẹ có thể vỗ lưng để long đàm cho trẻ

Sử dụng chanh mật ong

Chanh mật ong là một trong những bài thuốc dân gian thường được nhắc đến với tác dụng long đờm, làm dịu cổ họng và hỗ trợ hô hấp. Nhiều người tin rằng vitamin C trong chanh giúp tăng sức đề kháng, còn mật ong có đặc tính kháng khuẩn và làm dịu niêm mạc họng. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có đủ bằng chứng lâm sàng đáng tin cậy để khẳng định hiệu quả điều trị của phương pháp này.

Theo khuyến cáo từ nhiều chuyên gia nhi khoa, chanh mật ong chỉ nên được xem là biện pháp hỗ trợ truyền thống, không có tác dụng thay thế thuốc điều trị. Đặc biệt, mật ong tuyệt đối không được dùng cho trẻ dưới 12 tháng tuổi do nguy cơ ngộ độc botulinum - một tình trạng hiếm gặp nhưng có thể đe dọa tính mạng.

Phụ huynh cần thận trọng khi áp dụng các phương pháp dân gian cho trẻ nhỏ. Trong đa số trường hợp ho do virus, trẻ có thể tự hồi phục nếu được nghỉ ngơi đầy đủ, uống đủ nước và chăm sóc đúng cách. Nếu triệu chứng kéo dài, nặng dần hoặc đi kèm sốt cao, thở nhanh, bú kém, hãy đưa trẻ đi khám để được đánh giá và điều trị theo chỉ định y khoa. [4]


Chanh mật ong là bài thuốc dân gian giúp long đàm an toàn

Làm ấm bàn chân bé

Phụ huynh có thể xoa bóp lòng bàn chân cho trẻ bằng dầu hạnh nhân, tinh dầu bạc hà hoặc lá khuynh diệp để giúp trẻ làm ấm cơ thể, hỗ trợ giảm ho và làm dịu đường hô hấp. Việc giữ ấm bàn chân, đặc biệt trong thời tiết lạnh, có thể giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn và ngủ ngon hơn vào ban đêm.

Tuy nhiên, đến nay chưa có đủ bằng chứng khoa học để khẳng định hiệu quả lâm sàng của phương pháp này trong việc giảm ho hay long đờm. Đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thể thay thế cho các phương pháp điều trị đã được chứng minh hiệu quả.

Phụ huynh nên kết hợp giữ ấm cơ thể, cho trẻ nghỉ ngơi đầy đủ, uống đủ nước và theo dõi sát triệu chứng. Nếu tình trạng ho kéo dài, kèm sốt hoặc khó thở, cần đưa trẻ đi khám để được bác sĩ tư vấn và điều trị đúng cách.


Cần làm ấm bàn chân bé để giúp trẻ giảm ho và long đàm hiệu quả

Cho bé ngủ đủ giấc

Khi ngủ đủ giấc, hệ miễn dịch của trẻ sẽ được tăng cường, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Chính vì vậy, bố mẹ nên chú ý đến chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ, cho bé ngủ đúng giờ và đủ giấc. Thời gian ngủ dành cho trẻ ở mỗi độ tuổi sẽ khác nhau: Trẻ 1 đến 3 tuổi cần ngủ từ 12 đến 14 tiếng, trẻ 3 đến 6 tuổi là từ 10 đến 12 tiếng, trẻ 7 đến 12 tuổi là từ 10 đến 11 tiếng, trẻ 12 đến 18 tuổi là từ 8 đến 9 tiếng. 


Cần cho trẻ ngủ đủ giấc để tăng cường hệ miễn dịch

Giữ môi trường thông thoáng

Bố mẹ cần đảm bảo không khí trong phòng của trẻ luôn thông thoáng, tránh khói thuốc lá và các chất gây kích ứng khác. Có thể sử dụng máy tạo hơi nước hoặc đặt một bình nước nóng trong phòng của trẻ để tăng độ ẩm trong không khí, hơi nước có thể giúp làm mềm đàm và giảm kích ứng đường hô hấp. Phòng ở cần được dọn dẹp thường xuyên, sạch sẽ để tốt cho đường hô hấp của trẻ.


Cần giữ phòng của trẻ thông thoáng, không có khói thuốc lá và các chất gây kích ứng

Cho trẻ uống nhiều nước

Uống nhiều nước là cách làm long đàm đơn giản và hiệu quả. Nước có tác dụng làm loãng chất nhầy bên trong cổ họng, giảm ứ đọng đàm và thúc đẩy dịch đàm ra ngoài dễ dàng. Chính vì vậy, bố mẹ có thể cho trẻ uống nhiều nước ấm khi bị đàm.

Các thuốc không kê đơn OTC

Khi trẻ ho kéo dài không dứt, ho nhiều kèm đàm đặc và thở khò khè, rất có thể trẻ đang gặp tình trạng ứ đọng đàm nhầy trong đường hô hấp. Trong những trường hợp này, bên cạnh các biện pháp chăm sóc tại nhà, bố mẹ có thể đến nhà thuốc gần nhất để được dược sĩ tư vấn các loại thuốc không kê đơn (OTC) hỗ trợ tống đàm hiệu quả hơn.

Trong đó, nhóm thuốc tiêu đàm thường được ưu tiên sử dụng cho trẻ em, với cơ chế chính là phá vỡ cầu nối disulfide trong cấu trúc chất nhầy. Nhờ đó, đàm trở nên loãng hơn và dễ dàng được loại bỏ khỏi phổi và khí quản thông qua phản xạ ho hoặc hệ thống lông chuyển của niêm mạc đường thở. [5]

Một trong những hoạt chất tiêu đàm không kê đơn được sử dụng phổ biến hiện nay là Acetylcystein, được khuyến nghị bởi Hiệp hội Hô hấp Châu Âu (ERS) và Hội Lồng ngực Hoa Kỳ (ATS) trong điều trị các bệnh lý hô hấp có đàm đặc. Dạng bột pha uống là lựa chọn phù hợp cho trẻ em, đặc biệt là với trẻ từ 7 tuổi trở lên có thể sử dụng liều 200mg. Dạng bào chế này vừa dễ uống, dễ hấp thu, vừa mang lại hiệu quả tiêu đàm rõ rệt chỉ sau vài ngày sử dụng. [5]

Tuy nhiên, việc dùng Acetylcystein có nguy cơ dị ứng, kích ứng dạ dày hoặc quá liều. Theo khuyến cáo của WHO thì cần có chỉ định từ phía bác sĩ khi dùng thuốc cho trẻ dưới 2 tuổi. 

Khi thấy trẻ ho kéo dài không khỏi, ho nhiều, thở khò khè thì khả năng có đàm rất cao. Lúc này bố mẹ cần sử dụng các phương pháp long đàm cho trẻ tại nhà đơn giản kể trên. Nếu trẻ vẫn không đỡ, bố mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị bệnh kịp thời. Trong suốt quá trình điều trị, bố mẹ cần tuân thủ chặt chẽ yêu cầu của bác sĩ để trẻ nhanh khỏi bệnh. 

#TieuDamGiamHoHieuQua #HieuQua #NhanhChong

Nguồn tham khảo:

  1. Effective methods of cough with phlegm for children: https://bostonpharma.com.vn/en/effective-methods-of-cough-with-phlegm-for-children.html (Ngày truy cập: 01/03/2025).
  2. 6 Pediatrician-Approved Tips for Dealing with Mucus:
  3. https://healthtalk.unchealthcare.org/6-pediatrician-approved-tips-for-dealing-with-mucus/ (Ngày truy cập: 29/07/2025).
  4. Phlegm and Mucus: How to Get Rid of It: https://www.healthxchange.sg/how-to-prevent/coughs-and-colds/phlegm-mucus-how-to-reduce (Ngày truy cập: 29/07/2025).
  5. Give honey and lemon, not OTC cough medicines, to children with coughs, says leading paediatrician: https://pharmaceutical-journal.com/article/news/give-honey-and-lemon-not-otc-cough-medicines-to-children-with-coughs-says-leading-paediatrician (Ngày truy cập: 07/08/2025).
  6. COUGH AND COLD REMEDIES FOR THE TREATMENT OF ACUTE RESPIRATORY INFECTIONS IN YOUNG CHILDREN: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/66856/WHO_FCH_CAH_01.02.pdf?sequence=1 (Ngày truy cập: 07/08/2025).

MUC ART 045 27-08-2025

Powered by Froala Editor