Trẻ bị sốt kéo dài nguyên nhân do đâu? Làm thế nào để dứt điểm cơn sốt?
Trẻ bị sốt kéo dài chắc hẳn sẽ khiến ba mẹ lo lắng, không biết tại con lại sốt lâu như vậy mà chưa hết và làm như thế nào để giải quyết tình trạng này? Bài viết dưới đây hi vọng có thể giúp ba mẹ giải đáp các câu hỏi đó, hiểu được nguyên nhân và cách xử lý khi con bị sốt kéo dài ba mẹ nhé!
Trẻ bị sốt kéo dài, không rõ nguyên nhân là tình trạng rất phổ biến
1. Trẻ bị sốt kéo dài là bị bệnh gì? Nguyên nhân do đâu?
1.1. Tình trạng bị sốt kéo dài lâu khỏi ở trẻ
Trẻ bị sốt kéo dài là tình trạng thời gian sốt vượt quá thời gian sốt thông thường của bệnh được chẩn đoán
(Ví dụ: sốt >10 ngày đối với nhiễm trùng hô hấp trên, >3 tuần đối với tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn…).
Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân ở trẻ em được xác định khi thân nhiệt hàng ngày của trẻ cao hơn 38oC trong ít nhất 8 - 14 ngày và không xác định được nguyên nhân sau các bước đánh giá ban đầu của bác sĩ.
1.2. Những nguyên nhân khiến trẻ bị sốt kéo dài
Các nhóm bệnh lý thường gây ra tình trạng trẻ bị sốt kéo dài đó là:
● Bệnh do vi trùng:
- Bệnh nhiễm trùng toàn thân như: Lao, thương hàn, bệnh giang mai, bệnh mèo cào, bệnh do Brucella, bệnh sốt do chuột cắn…
- Bệnh nhiễm trùng các cơ quan trong cơ thể như: Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng, nhiễm trùng tiểu, các ổ áp xe sâu, viêm xương, nhiễm trùng mạn tính tai mũi họng…
● Bệnh do virus:
Do các tác nhân virus như Cytomegalovirus, viêm gan virus, bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm khuẩn do EBV (Epstein-Barr virus), HIV…
● Bệnh do ký sinh trùng:
- Các bệnh do ký sinh trùng: Bệnh do Amip, Babesiosis, Giardiasis, Malaria, Toxoplasmosis, Trichinosis, Trypanosomiasis,…
- Bệnh do ấu trùng xâm nhập nội tạng Toxocara.
- Các bệnh do nấm: Blastomycosis (ngoài phổi), Coccidioidomycosis (lan tỏa), Histoplasmosis (lan tỏa),...
● Bệnh lý tự miễn:
Bệnh viêm đa cơ thanh thiếu niên, viêm đa khớp thanh thiếu niên, bệnh thấp, Lupus ban đỏ hệ thống, sốt do thuốc, viêm tụy, viêm gan …
● Bệnh lý ác tính:
Các bệnh lý ung thư, Hodgkin, Leukemia, Lymphoma, Neuroblastoma,…
● Các bệnh di truyền, chuyển hóa:
Bệnh không tuyến mồ hôi, bệnh thiếu hụt alpha-galactosidase, sốt Địa Trung Hải, bệnh vảy cá,…
● Các bệnh khác:
Bệnh viêm gan mạn tiến triển, đái tháo nhạt, giả sốt, hội chứng thực bào máu, sốt do trung tâm điều nhiệt của thần kinh trung ương, viêm ruột, bệnh Kawasaki, bệnh viêm hạch hoại tử mô bào, viêm tụy…
● Không rõ nguyên nhân:
Là những trường hợp bệnh sốt kéo dài, được làm nhiều xét nghiệm thăm dò nhưng vẫn không xác định được nguyên nhân của bệnh.
1.3. Các biểu hiện phổ biến khi trẻ bị sốt kéo dài
Cơn sốt kéo dài khiến trẻ mệt mỏi, chán ăn
- Sốt: với nhiều hình thái đa dạng như sốt cao liên tục, sốt cao dao động, sốt rét run, sốt cơn, sốt nhẹ về chiều, sốt tái diễn, sốt chu kỳ, sốt thất thường…
- Các triệu chứng của bệnh chính có thể gợi ý tới nguyên nhân bệnh như: Nhiễm trùng nhiễm độc, vàng da, xuất huyết, thiếu máu, gan lách to, hạch to, phát ban trên da, đau xương, đau khớp, đau bụng, tiêu chảy, thay đổi tính chất nước tiểu, rối loạn đi tiêu tiểu, ho, khó thở…
- Những triệu chứng gây ra do sốt kéo dài nhiều ngày: Chán ăn, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, mất nước, rối loạn điện giải, sụt cân, suy dinh dưỡng, các rối loạn tâm lý…
2. Chẩn đoán và điều trị tình trạng trẻ bị sốt kéo dài
2.1. Các phương pháp chẩn đoán:
Khai thác bệnh sử, tiền sử:
Những điều sau đây sẽ được bác sĩ khai thác kỹ để có thể chẩn đoán nguyên nhân gây sốt kéo dài cho trẻ, ba mẹ nên lưu ý chuẩn bị câu trả lời khi đưa con đến khám:
- Tuổi của bé
- Thời gian xuất hiện bệnh: Từ lúc có triệu chứng đầu tiên
- Hoàn cảnh xuất hiện bệnh
- Thời gian sốt, tính chất sốt: Sốt cao hay âm ỉ, liên tục hay ngắt quãng, chu kỳ sốt, sốt nóng hay kèm rét run…
- Các triệu chứng kèm theo sốt: Ho, khó thở, nôn ói, tiêu chảy, phát ban…
- Thể trạng của bé: Có sụt cân không, có ăn uống kém không, ngủ, chơi thế nào…
- Tiền sử tiếp xúc với tác nhân gây bệnh: Tiếp xúc với người mắc bệnh, động vật, các loài gặm nhấm, côn trùng đốt, ve, bọ chét, nguồn thức ăn, nước uống thế nào, có đi vào vùng đang có bệnh dịch hay không…
- Tiền sử mắc bệnh của trẻ: Đã từng sốt kéo dài, lao, chấn thương, phẫu thuật, viêm tai giữa, viêm xoang, dị tật bẩm sinh…
- Tiền sử gia đình: Bệnh mạn tính, bệnh tự miễn…
- Dịch tễ địa phương nơi trẻ sống: Vùng sốt rét, dịch, vùng núi…
- Tiền sử dùng thuốc và các điều trị khác.
Thăm khám:
Bác sĩ thăm khám để tìm ra căn nguyên của tình trạng trẻ bị sốt kéo dài
Bé sẽ được các bác sĩ thăm khám, đo thân nhiệt, lập biểu đồ theo dõi, đánh giá các biểu hiện nặng của bệnh như suy hô hấp, suy tim, rối loạn nước điện giải, tri giác... Đồng thời bác sĩ sẽ khám toàn thân để tìm các triệu chứng có thể gợi ý nguyên nhân: nhiễm trùng, thiếu máu, gan lách hạch to, các triệu chứng liên quan đến các cơ quan: tiêu hoá, thần kinh, hô hấp, tim mạch, cơ xương khớp, tổn thương da, vàng da, xuất huyết, nước tiểu…
Chỉ định xét nghiệm ban đầu:
Ngoài việc hỏi bệnh và thăm khám, các bác sĩ sẽ cần chỉ định các xét nghiệm ban đầu để tìm nguyên nhân khiến trẻ bị sốt kéo dài. Một số xét nghiệm cơ bản có thể được chỉ định như sau:
- Xét nghiệm máu: Công thức máu, tốc độ lắng máu,…
- Xét nghiệm nước tiểu: Tổng phân tích nước tiểu, soi nước tiểu,…
- Xét nghiệm vi sinh: Cấy máu, cấy nước tiểu, cấy dịch hầu họng,…
- Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X quang ngực, bụng, siêu âm,....
Ngoài ra các bác sĩ còn cần làm các xét nghiệm đánh giá các biến chứng, rối loạn do tình trạng sốt kéo dài gây ra cho trẻ như: Điện giải đồ, chức năng gan, thận,… Các xét nghiệm tìm nguyên nhân gây bệnh: cấy, phân lập, ELISA, PCR, tủy đồ, giải phẫu bệnh, X quang, CT scan, cộng hưởng từ, các xét nghiệm về nhiễm sắc thể, tầm soát bệnh lý nội tiết, bệnh lý chuyển hóa…Các xét nghiệm có thể cần phải làm nhiều lần mới có kết quả giúp chẩn đoán.
2.2. Cách xử trí nhanh tình trạng trẻ bị sốt kéo dài tại nhà:
- Để trẻ nằm ở nơi thông thoáng khí, mở cửa sổ phòng để không khí lưu thông, cởi bớt quần áo cho trẻ và không ủ trẻ bằng chăn mền, hạn chế nhiều người vây quanh trong lúc trẻ sốt.
- Theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên để có phương án xử trí phù hợp.
- Nếu trẻ sốt cao trên 38,5°C, có thể hạ sốt bằng cách lau mát: dùng khăn mềm thấm nước ấm, vắt hơi ráo rồi lau lên khắp mình trẻ, nhất là các vị trí như nách, bẹn, chờ bốc hơi thì lau tiếp cho tới khi bớt sốt. Cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo đúng liều lượng theo khuyến cáo. Lưu ý là trẻ sơ sinh và nhũ nhi khi uống thuốc cần sự hướng dẫn của bác sĩ. Một trong những loại thuốc hạ sốt phổ biến, an toàn, dễ sử dụng và có hiệu quả cao là Paracetamol. Trên thị trường có rất nhiều thương hiệu Paracetamol nhưng thương hiệu Paracetamol nhập khẩu từ Pháp có nhóm sản phẩm chuyên biệt dành cho trẻ với đa dạng liều lượng và dạng dùng: Dạng gói bột sủi tiện lợi pha được chung với nước trái cây hoặc sữa cho bé dễ dàng sử dụng hay dạng viên đặt hậu môn dành cho trẻ khi bị nôn ói, khó uống thuốc. Sản phẩm đem lại hiệu quả hạ sốt nhanh chóng chỉ sau từ 10 - 60 phút.
- Cho trẻ uống nhiều nước vì khi sốt, đặc biệt là sốt kéo dài, trẻ rất dễ mất nước.
Bổ sung nguồn thực phẩm đầy đủ dưỡng chất để trẻ nhanh chóng hồi phục
- Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để khám xác định nguyên nhân và điều trị sốt.
2.3. Những trường hợp cần đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời:
Các trường hợp cần phải cho đi đến cơ sở y tế ngay:
- Sốt liên tục kéo dài quá 3 ngày
- Sốt không đáp ứng với thuốc hạ sốt
- Sốt cao 40 - 41 ̊C khó hạ
- Sốt kèm theo các dấu hiệu nguy hiểm như: co giật, li bì khó đánh thức, bỏ ăn/bú, nôn ói tất cả những gì ăn vào, bỏ chơi, thở nhanh co lõm ngực, thở khó…
3. Các biện pháp giúp phòng tránh trẻ bị sốt kéo dài
Tiêm vacxin đầy đủ chính là cách tốt nhất để tầm soát các bệnh nguy hiểm
- Tiêm vacxin đầy đủ vẫn là một trong những biện pháp tốt nhất giúp trẻ tránh khỏi các tác nhân nhiễm trùng có thể gây sốt kéo dài.
- Hướng dẫn trẻ rửa tay bằng xà phòng và nước trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi hắt hơi.
- Dạy trẻ cố gắng tránh dùng tay chạm vào mũi, miệng hoặc mắt, vì đây là những cách chính mà vi rút và vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể và gây nhiễm trùng.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người đang có triệu chứng bệnh, vì hệ đề kháng của trẻ còn yếu rất dễ bị nhiễm bệnh từ người xung quanh.
- Hạn chế đưa trẻ đến những nơi đang tồn tại dịch bệnh.
- Cho trẻ ngủ đủ giấc, ăn uống đa dạng và đủ các chất dinh dưỡng để tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng.
- Luôn chuẩn bị sẵn thuốc hạ sốt cho trẻ theo chỉ định của bác sĩ.
Sốt kéo dài khi xảy ra ở trẻ luôn là nỗi lo lắng rất lớn đối với các bậc cha mẹ, bởi nó thường dai dẳng và ở nhiều trường hợp khó tìm ra nguyên nhân. Điều quan trọng nhất đối với ba mẹ là có được hiểu biết về cách để nhận ra tình trạng này, biết được những biện pháp xử trí ban đầu tại nhà và quan trọng là cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám, chỉ định các xét nghiệm để tìm nguyên nhân, từ đó có được hướng điều trị thích hợp.
NGUỒN THAM KHẢO:
- Pizzo PA, Lovejoy FH, Smith DH.( 1975). Prolonged fever in children: review of 100 cases. Pediatrics.55(4):468-473. http://pediatrics.aappublication.org/content/55/4/468
- Elise W. van der Jagt, chapter 182 Fever of Unknown Origin, AAP Textbook of Pediatric Care
- Keith R. Powell (2007). Chapter 175 Fever without a focus, Nelson Textbook of Pediatrics, 18th ed, Saunders An Imprint of Elsevier
- Sarah S. Long và Kathryn M.Edwards(2008). Chapter 17 Prolonged, Recurrent, and Periodic Fever Syndromes, Principles and Practive of Pediatric Infectious Diseases-Third Edition, Elssevier Inc.126-135.
Powered by Froala Editor
