7 lưu ý khi sử dụng thuốc hạ sốt cho người lớn và trẻ em
Sốt là một triệu chứng phổ biến, có thể gặp ở bất cứ ai, từ người lớn đến trẻ em. Khi sốt cao, việc sử dụng thuốc hạ sốt là cần thiết để giảm bớt khó chịu và ngăn ngừa các biến chứng.
Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ cách dùng thuốc hạ sốt an toàn và hiệu quả. Bài viết này sẽ chỉ ra 7 lưu ý khi dùng thuốc hạ sốt cho người lớn và trẻ em, giúp bạn sử dụng đúng cách, đảm bảo an toàn sức khỏe cho bản thân và gia đình.
1. Lưu ý cách sử dụng cho từng loại chế phẩm thuốc hạ sốt
Thuốc hạ sốt có nhiều dạng bào chế khác nhau, mỗi loại có cách sử dụng và những lưu ý riêng để đảm bảo hiệu quả, an toàn. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể cho từng loại chế phẩm phổ biến: [1]
2. Cần sử dụng thuốc hạ sốt trong bao lâu?
Thời gian sử dụng thuốc hạ sốt phụ thuộc vào nguyên nhân gây sốt và tình trạng sức khỏe cụ thể của người bệnh, cụ thể: [1]
- Đối với các cơn sốt ngắn hạn (do cảm cúm, đau răng, đau bụng kinh,...): Người bệnh chỉ cần dùng ibuprofen trong 1-2 ngày là đủ để cải thiện triệu chứng. Nếu sau 2-3 ngày dùng thuốc mà sốt vẫn không thuyên giảm, nên ngưng thuốc và đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân chính xác.
- Đối với các cơn sốt kéo dài hoặc chưa rõ nguyên nhân: Dùng theo chỉ định từ bác sĩ/dược sĩ, tối đa 3-5 ngày liên tục với Paracetamol hoặc Paracetamol và Codeine.
- Đối với bệnh lý mạn tính cần kiểm soát viêm (viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp kèm viêm,...): Việc sử dụng ibuprofen có thể kéo dài nhiều tuần hoặc nhiều tháng, tùy theo chỉ định của bác sĩ. Những bệnh nhân cần dùng thuốc trong thời gian trên 6 tháng thường được kê thêm thuốc bảo vệ dạ dày (như PPI - nhóm thuốc ức chế bơm proton) để tránh tác dụng phụ.
Bạn cần ngừng dùng thuốc và đến ngay cơ sở y tế gần nhất nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu sau: [2]
- Đau họng kéo dài sau 2 ngày dùng thuốc.
- Sốt không giảm sau 3 ngày.
- Cơn đau không thuyên giảm sau 7 ngày (hoặc 5 ngày đối với trẻ em).
- Xuất hiện các dấu hiệu sốt mới như phát ban, đau đầu liên tục, buồn nôn, nôn mửa, hoặc có dấu hiệu sưng đỏ, tấy rát.
- Các triệu chứng hiện tại trở nên nghiêm trọng hơn.
Thời gian sử dụng thuốc hạ sốt phụ thuộc vào nguyên nhân gây sốt và tình trạng sức khỏe cụ thể của người bệnh
3. Lưu ý khi uống quá liều hoặc thiếu liều
Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt phổ biến, thường có mặt trong các loại thuốc điều trị cảm cúm, đau đầu, đau nhức cơ thể. Tuy nhiên, việc dùng sai liều, dù là quá liều hay thiếu liều, đều có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe. [2]
- Trường hợp uống thiếu liều: Nếu bạn quên uống một liều, hãy uống ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu đã gần đến thời gian uống liều kế tiếp, bỏ qua liều đã quên và tiếp tục theo lịch trình. Tuyệt đối không uống gấp đôi liều để bù lại.
- Trường hợp uống quá liều: Uống quá liều paracetamol có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy gan cấp do thuốc.
- Dấu hiệu sớm của ngộ độc paracetamol: Chán ăn; buồn nôn hoặc nôn; đau bụng, đặc biệt ở vùng gan (hạ sườn phải); đổ mồ hôi nhiều; cảm thấy yếu cơ hoặc lú lẫn.
- Dấu hiệu muộn, nghiêm trọng hơn: Đau dữ dội vùng bụng trên; nước tiểu sẫm màu; vàng da, vàng mắt (dấu hiệu tổn thương gan).
Lưu ý quan trọng: Trong trường hợp nghi ngờ quá liều, liên hệ Trung tâm Chống độc ngay lập tức hoặc trung tâm y tế gần nhất để nhận chỉ dẫn sơ cấp cứu kịp thời.
Cách phòng tránh quá liều paracetamol: [2]
- Không dùng quá liều khuyến cáo:
- Người lớn và thanh thiếu niên >50kg: không quá 1000mg/lần hoặc 4000mg/ngày.
- Trẻ em <12 tuổi: không quá 5 liều/ngày, cần căn cứ theo tuổi và cân nặng để tính liều phù hợp.
- Tránh dùng nhiều thuốc có chứa paracetamol cùng lúc: Nhiều loại thuốc cảm, giảm đau, hạ sốt, thuốc trị dị ứng, ho, mất ngủ,... đều có thể chứa paracetamol.
- Không uống rượu khi dùng paracetamol: Rượu làm tăng nguy cơ tổn thương gan khi kết hợp với thuốc này.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ/dược sĩ trước khi phối hợp thuốc hoặc dùng thuốc trong thời gian dài.
Cần tham khảo ý kiến bác sĩ/dược sĩ trước khi phối hợp thuốc hoặc dùng thuốc trong thời gian dài
4. Lưu ý khi dùng thuốc hạ sốt cho trẻ
Khi trẻ bị sốt, việc sử dụng thuốc hạ sốt cần hết sức thận trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Cần lựa chọn thuốc hạ sốt phù hợp
Khi trẻ bị sốt, việc lựa chọn đúng loại thuốc hạ sốt không chỉ giúp giảm nhanh triệu chứng mà còn đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bé. Hai hoạt chất thường được dùng trong thuốc hạ sốt cho trẻ là paracetamol và ibuprofen. Cả hai đều có hiệu quả giảm sốt tốt và được sử dụng phổ biến dưới dạng uống hoặc đặt hậu môn.
Tuy nhiên, cha mẹ cần không nên phối hợp luân phiên hai loại thuốc này để tránh nhầm lẫn liều dùng, gây quá liều. Nếu đã dùng một loại thuốc nhưng không thấy hiệu quả, có thể chuyển sang loại khác theo hướng dẫn của bác sĩ. Trong trường hợp thuốc đã từng được dùng hiệu quả với bé trước đó, bạn có thể tiếp tục sử dụng lại nếu cần thiết. [3]
Lưu ý: Luôn căn cứ vào độ tuổi và cân nặng của trẻ để tính liều phù hợp, đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ/dược sĩ trước khi dùng.
Paracetamol và ibuprofen là hai hoạt chất thường được dùng trong thuốc hạ sốt cho trẻ em
Lựa chọn chế phẩm thuốc phù hợp dựa trên độ tuổi của trẻ
Dưới đây là bảng thông tin tổng hợp giúp cha mẹ lựa chọn chế phẩm thuốc phù hợp với độ tuổi của trẻ, đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị: [3]
Mẹo nhỏ khi lựa chọn dạng thuốc cho trẻ: [3]
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi: Chỉ nên sử dụng dạng giọt hoặc siro vì liều lượng dễ điều chỉnh và an toàn. Không nên dùng viên đặt hậu môn vì khó xác định chính xác liều dùng.
- Trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên: Có thể dùng viên đặt hậu môn trong trường hợp trẻ không hợp tác uống thuốc hoặc bị nôn nhiều. Tuy nhiên, cần lưu ý không bẻ viên để tránh sai lệch liều lượng.
- Trẻ từ 1 tuổi trở lên: Trẻ đã có thể sử dụng bột pha uống, tiện lợi và dễ hấp thu.
- Trẻ từ 4 tuổi trở lên: Nếu trẻ đã có thể nhai hoặc nuốt, có thể chuyển sang viên nén hoặc viên nhai để tiện lợi trong sử dụng và bảo quản lâu dài.
- Lắng nghe sở thích của trẻ: Nếu trẻ không thích uống siro, có thể cân nhắc chuyển sang viên đặt hậu môn.
Cảnh báo quan trọng dành cho cha mẹ: Tuyệt đối không sử dụng Aspirin cho trẻ dưới 16 tuổi. Loại thuốc này có thể gây ra hội chứng Reye - một tình trạng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến gan và não của trẻ.
Liều lượng thuốc hạ sốt cần dùng cho trẻ
Khi sử dụng thuốc hạ sốt cho trẻ, đặc biệt là paracetamol, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý đến liều lượng phù hợp với cân nặng của bé. Theo khuyến nghị, liều dùng paracetamol tối ưu cho trẻ từ 1 tháng đến 12 tuổi là 15 mg/kg/lần, có thể lặp lại mỗi 4 đến 6 giờ nếu cần thiết, nhưng không quá 4 lần trong 24 giờ. [4]
Trên nhãn các sản phẩm thuốc dạng lỏng đều có hướng dẫn liều cụ thể, cha mẹ nên đọc kỹ và tuân thủ đúng để tránh quá liều, gây ảnh hưởng đến gan. Nếu trẻ vẫn sốt cao kéo dài sau 2 - 3 ngày dùng thuốc, cha mẹ nên đưa bé đi khám để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
Những lưu ý khác khi dùng thuốc hạ sốt cho trẻ
Khi sử dụng thuốc hạ sốt cho trẻ, ngoài việc lựa chọn chế phẩm phù hợp với độ tuổi, các bậc phụ huynh cần hết sức lưu ý những điểm sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả: [3]
- Mục tiêu chính của việc dùng thuốc là giúp trẻ cảm thấy dễ chịu, không nhất thiết phải hạ sốt về 37°C.
- Nếu trẻ vẫn ăn uống, vui chơi bình thường thì không cần dùng thuốc hạ sốt.
- Thuốc có hiệu quả nếu nhiệt độ giảm 1-2°C, ví dụ từ 40°C xuống 38.5°C.
- Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi cho trẻ uống thuốc.
- Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian giữa các lần dùng.
- Không giảm liều vì sẽ không hiệu quả, không tăng liều vì có thể gây nguy hiểm.
- Nếu trẻ nôn ngay sau khi uống thuốc, có thể cho uống lại một liều khác.
- Không nên cho trẻ đến trường hoặc nhà trẻ khi còn sốt để tránh lây bệnh.
- Có thể hỗ trợ hạ sốt bằng cách tắm nước ấm hoặc chườm khăn ấm quanh trán, thái dương.
- Tuyệt đối không dùng rượu hay giấm để lau người hoặc tắm cho trẻ.
- Không dùng aspirin cho trẻ dưới 16 tuổi do nguy cơ gây hội chứng Reye.
Nếu trẻ vẫn ăn uống, vui chơi bình thường thì không cần dùng thuốc hạ sốt
Những lưu ý chuyên sâu khác về các loại thuốc:
- Paracetamol: An toàn hơn NSAIDs, ít ảnh hưởng tiêu hóa, tim mạch, phù hợp cho trẻ và người già
- Ibuprofen: Không dùng cho trẻ <6 tháng, sốt xuất huyết, loét dạ dày, hen, bệnh gan thận
- Aspirin: Chống chỉ định ở trẻ em và người có nguy cơ xuất huyết
- Codeine: Không dùng cho trẻ <12 tuổi, phụ nữ cho con bú, người suy hô hấp. Phối hợp Paracetamol và Codeine giúp giảm đau mạnh hơn nhưng cần tuân thủ giới hạn (3-5 ngày, tối đa 8 viên/ngày)
Hy vọng rằng những chia sẻ về 5 lưu ý khi dùng thuốc hạ sốt trong bài viết này đã cung cấp cho bạn những kiến thức cần thiết để xử lý tình trạng sốt một cách an toàn và hiệu quả cho cả người lớn lẫn trẻ em. Việc sử dụng thuốc đúng liều, đúng thời điểm và theo chỉ dẫn y tế là vô cùng quan trọng để tránh các rủi ro không mong muốn, đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình.
Nguồn tham khảo:
- How and when to take or use ibuprofen: https://www.nhs.uk/medicines/ibuprofen-for-adults/how-and-when-to-take-ibuprofen/ (Truy cập ngày: 16/5/2025)
- Acetaminophen: https://www.drugs.com/acetaminophen.html (Truy cập ngày: 16/5/2025)
- Common Childhood Diseases and Warning Signs: https://me.health.gov.il/en/parenting/raising-children/common-childhood-diseases-and-symptoms/fever/antipyretic-therapy-in-children/ (Truy cập ngày: 16/5/2025)
- Recommended paracetamol doses: https://www.tga.gov.au/news/news/recommended-paracetamol-doses (Truy cập ngày: 16/5/2025)
Powered by Froala Editor
